دوره 2، شماره 1 - ( بهار 1400 )
جلد 2 شماره 1 صفحات 92-77 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Imanpour M, Shamsodini A, Sarvar R. Analysis of Informal Settlement Scenarios in Northeastern Cities of Iran (Case study: Bojnourd City). JGSMA 2021; 2 (1) :77-92
URL: http://gsma.lu.ac.ir/article-1-140-fa.html
URL: http://gsma.lu.ac.ir/article-1-140-fa.html
ایمان پور محمودرضا، شمس الدینی علی، سرور رحیم. تحلیل سناریوهای اسکان غیر رسمی در شهرهای شمال شرق ایران (مورد مطالعه: شهر بجنورد). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی. 1400; 2 (1) :77-92
1- دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، دانشکده علوم‌‌انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2- استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم‌‌انسانی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
3- استاد گروه جغرافیا، دانشکده علوم‌‌انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2- استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم‌‌انسانی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
3- استاد گروه جغرافیا، دانشکده علوم‌‌انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
چکیده: (2594 مشاهده)
هدف از پژوهش حاضر ضمن بررسی روند اسکانغیررسمی در شهر بجنورد، در مرحله اول شناسایی و تحلیل عوامل کلیدی مؤثر بر اسکان غیررسمی و در مرحله دوم ارائه مهمترین سناریوهای پیشروی اسکان غیر رسمی در شهر بجنورد با استفاده از رویکرد تحلیل ساختاری است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش آیندهپژوهی، تحلیلی و اکتشافی است. برای گردآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه و تکنیک دلفی و مطالعات اسنادی و کتابخانه ای بهره گیری شده است که در سه مرحله تعیین شاخصهای کلیدی از طریق روش دلفی و شناسایی پیشرانهای کلیدی با استفاده از نرمافزار میکمک بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع و در نهایت ارائه سناریوهای اسکانغیررسمی با استفاده از نرمافزار ScenarioWizard انجام گرفته است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تمامی 26 عامل اصلی بر اسکان غیررسمی بجنورد تأثیرگذار است اما از میان آنها در مجموع 6 عامل، رشد جمعیت، تداوم مهاجرت به شهرها، دسترسی به مراکز مهم، وجود مزیتهای محله برای مهاجرین کم درآمد از قبیل ارزان بودن زمین، وجود جاده اصلی، بیکاری، ضعف مدیریت شهری به عنوان پیشرانهای کلیدی تأثیرگذار بر اسکان غیررسمی بجنورد مطرح میباشند نتایج بخش دیگر پژوهش نیز حاکی از آن است که به‌طورکلی 62 سناریو به‌دست‌آمده را بر اساس ویژگیهای آنها میتوان در 2 گروه قرار داد که این گروهها نشاندهنده چارچوب کلی وضعیتهای حاکم بر اسکان غیررسمی در شهر بجنورد میباشند:گروه اول، سناریوهای اسکان غیررسمی در شهر بجنورد با شرایط نسبتاً مطلوب که این گروه شامل 12 سناریو بوده و به نسبت مطلوبترین شرایط ممکن برای اسکان غیررسمی در شهر بجنورد است گروه دوم، سناریوهای اسکان غیررسمی در شهر بجنورد در آستانه بحران و بحرانی این گروه شامل 50 سناریو بوده و سناریوهایی را شامل میشود که بیشتر پیشرانها، سناریوهای آن در آستانه بحران و یا بحرانی برای تأمین امنیت رویدادهای ورزشی قرار گرفته اند.
فهرست منابع
1. ابراهیم‌زاده، عیسی؛ وارثی، حمیدرضا و اکبری، محمد، 1389. نقش مهاجرت های روستایی در اسکان غیررسمی (مطالعه موردی: متروپل اهواز)، پژوهش‌های روستایی، سال 1، شماره 1، صص 191-166.
2. احدنژاد، محسن و علی‌پور، سمیه، 1392. بررسی روند مداخله در مناطق اسکان غیررسمی با تاکید بر سیاست تخریب و پاک‌سازی (نمونه موردی: اسلام‌آباد کرج، 1391-1374)، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 4، شماره 14، صص 40-21.
3. ایراندوست، کیومرث، 1389. مرور تجربه کوتاه توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی نمونه شهر کرمانشاه، جغرافیا و توسعه، شماره 20، صص 78-59.
4. بذرگر، محمدرضا؛ رحیمی، محمد و سلطانی، علی، 1396. ظرفیت‌سنجی مدیریت شهری در فرایند توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی، نمونه موردی: پنج شهر ایران، جفرافیا (فصلنامه علمی پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال 15، شماره 53، صص 250-233.
5. بزی، خدارحم؛ کیانی، اکبر و زارعی، یعقوب، 1391. بررسی ارتباط اسکان غیررسمی با افتراق مکانی در افزایش میزان جرم و امنیت اجتماعی شهر بوشهر، رفاه اجتماعی، سال 12، شماره 44، صص 257-231.
6. پوراحمد، احمد؛ رهنمایی، محمدتقی؛ قرخلو، مهدی و اسکندری نوده، محمد، 1389. آسیب‌شناسی سیاست‌های دولت در ساماندهی اسکان غیررسمی، نمونه موردی: محلات نای‌بند، شیرسوم و خواجه عطا، شهر بندرعباس، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال 2، شماره 5، صص 54-29.
7. پورمحمدی، محمدرضا و جهان‌بین، رضا، 1388. ادامه حیات اسکان غیررسمی و رویکرد توانمندسازی به مثابه نوین‌ترین راهبرد مقابله با آن (مطالعه موردی شهر تبریز)، جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، سال 1، شماره 1، صص 52-33.
8. جهان‌بین، رضا؛ بابایی اقدم، فریدون؛ روستایی، شهریور و اصغری زمانی، اکبر، 1399. تحلیل و سنجش عوامل اقتصادی مؤثر بر توانمندسازی زنان در محلات فرودست شهری (مطالعه موردی: سکونتگاه‌های غیررسمی شهر ایلام)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورۀ 52، شمارۀ 1، صص 321-303.
9. دویران، اسماعیل، 1398. ارزیابی کیفیت خدمات شهری در محلات اسکان غیررسمی با استفاده از مدل سروکوال مطالعه موردی: شهر زنجان، شهر پایدار، دورۀ 2، شمارۀ 1، صص 108-93.
10. زالی، نادر؛ رحمتی، یوسف و چاره، نجمه، 1394. ارزیابی و نقدی بر طرح ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی شیراز؛ مطالعه موردی محله مهدی‌آباد (کتس بِس)، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 6، شماره 23، صص132-115.
11. سرگلزایی جوان، طیبه و هادیانی، زهره، 1395. امکان‌سنجی توانمندسازی محله‌های اسکان غیررسمی از طریق افزایش سرمایه اجتماعی در محله شیرآباد شهر زاهدان، رفاه اجتماعی، سال 16، شماره 63، صص 213-185.
12. سرور، رحیم؛ روستا، مجید و حسینی امینی، حسن، 1389. آینده‌نگری گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در مناطق شهری اذربایجان غربی و راهبرهای مدیریتی آن، مطالعات مدیریت شهری، سال 2، شماره 2، صص 20-1.
13. شیبانی مقدم، فرشته؛ سرور، رحیم و اسدیان، فریده، 1398. ارزیابی میزان موفقیت طرح‌های ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاه-های غیررسمی زاهدان، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 11، شماره 2، صص 216-203.
14. طبیبیان، منوچهر؛ احمدی، بهمن و هاشمی، سید محمد، 1394. تحلیل رابطه میان امنیت تصرف و میزان تمایل ساکنان برای مشارکت در ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی (مطالعه موردی: محله کشتارگاه شهر ارومیه)، هویت شهر، سال 79 شماره 23، صص 16-5.
15. عباسی فلاح، وحید؛ رضوی پاریزی، سید محمدرضا و میهن‌خواه، مسلم (1396)، الگوهای فضایی بزهکاری با محدوده‌های اسکان غیررسمی (مورد مطالعه: جرایم سرقت در سکونتگاه‌های غیررسمی شهر ورامین)، پژوهش‌نامه جغرافیایی انتظامی، سال 5، شماره 18، صص 134-109.
16. عبدی، ناصح؛ زنگنه شهرکی، سعید؛ مرصوصی، نفیسه و رستمی، شاه‌بختی، 1395. تأثیر مؤلفه‌های انسانی بر پراکنش شهر سنندج با تأکید بر اسکان غیررسمی و روستاهای پیراشهری، پژوهش‌های روستایی، دوره 7، شماره 3، صص580-567.
17. غضنفرپور، حسین، کمانداری، محسن و علیمرادی، معصومه، 1391. اسکان غیررسمی چالش فراروی شهرها (مطالعه موردی محله شهرک صنعتی کرمان)، جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال 2، شماره 2، صص 46-31.
18. فیروزی، محمدعلی؛ زراعی، رضا و ظفری، مسعود، 1390. تحلیل عوامل موثر برگسترش اسکان غیررسمی در شهرهای استان خوزستان و ارائه راهبرد توانمندسازی و ساماندهی، نگرش‌های نو در جغرافیایی انسانی، سال 4، شماره 1، صص 134-115.
19. قربانی، رسول؛ خوارزمی، امیدعلی و ترکمن‌نیا، نعیمه، 1398. تحلیل تأثیر عوامل اقتصادی ـ اجتماعی بر شکل‌گیری و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی کلان شهر مشهد، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 51، شماره 2، صص 385-373.
20. قرخلو، مهدی؛ عبدی ینگی کند، ناصح و زنگنه شهرکی، سعید، 1388. تحلیل سطح پایداری شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی (مورد: شهر سنندج)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 69، صص 16-1.
21. کرمی‌نسب، صدیقه؛ شهبازی، حسین رضا و سلیمی‌سبحان، محمدرضا، 1398. تحلیل علل پایابی کانون‌های اسکان غیررسمی در پیرامون کلانشهر شیراز، توسعه فضاهای پیراشهری، سال 1، شماره 1، صص 56-43.
22. کلانتری، محسن؛ قزلباش، سمیه و پرهیز، فریاد، 1393. بررسی تطبیقی وقوع بزهکاری در مناطق اسکان غیررسمی شهرها مورد مطالعه مناطق بی‌سیم و اسلام آباد شهر زنجان، فضای جغرافیایی اهر، سال 14، شماره 46، صص 29-1.
23. کلانتری، محسن؛ قزلباش، سمیه و یغمایی، بامشاد، 1390. تحلیل الگوهای فضایی بزهکاری در مناطق اسکان غیررسمی شهره مورد مطالعه: منطقه اسکان غیررسمی بی سیم در شهر زنجان، جغرافیا و توسعه، شماره 24، صص 192-173.
24. کلانتری، محسن؛ مشکینی، ابوالفضل، پیری، عیسی و زرررین کاویانی، عظیم، 1398. تحلیل ساختاری موانع توانمندسازی اجتماع محور در مناطق اسکان غیررسمی (مطالعه موردی: محله بان‌برز شهر ایلام)، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 10، شمارۀ 36، صص 32-21.
25. لحمیان، رضا، 1396. آمایش فضایی مناطق حاشیه‌نشن و بررسی شکل‌گیری اسکان غیررسمی (مطالعه موردی: شهر ساری)، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال 9، شماره 2، صص 138-125.
26. مختاری، مریم؛ وحیدزاده، علیرضا و مرادی، رامین، 1397. موانع توسعه اقتصادی سکونتگاه‌های غیررسمی شهر کرمان با استفاده از نظریه زمینه‌ای، مطالعات جامعه شناسی شهری، سال 8، شماره 28، صص 64-33.
27. نظریان، اصغر؛ سادین، حسین؛ زال‌نژاد، کاوه؛ استقامتی، مهناز و ولیانی، مهدی، 1395. بررسی عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی مهاجران شهر شهریار، در سال 1388، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 3، شماره 3، صص: 135-115.
28. Amiri, P and Ghanbari, N, 2016, INVESTIGATING FACTORS AFFECTING THE FORMATION OF INFORMAL SETTLEMENTS IN IRAN, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC July 2016 Special Edition, pp: 582-8589.
29. Baye, F., Wegayehu, F and Mulugeta, S, 2020, Drivers of informal settlements at the peri-urban areas of Woldia: Assessment on the demographic and socio-economic trigger factors, Land Use Policy, Volume 95, 104573, https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104573.
30. Bouwmeester, J and Hartmann, T, 2021, Unraveling the self-made city: The spatial impact of informal real estate markets in informal settlements, Cities, 108, 102966, pp: 1-8. https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102966.
31. Bouwmeester, J and Hartmann, T, 2021, Unraveling the self-made city: The spatial impact of informal real estate markets in informal settlements, Cities, 108, 102966, pp: 1-8. https://doi.org/10.1016/j.cities.2020.102966.
32. Dovey, K., Oostrum, M.V., Chatterjee, I and Shafique, T, 2020, Towards a morphogenesis of informal settlements, Habitat International 104 (2020) 102240.
33. Fazli, M, 2016, Factors behind the Growth of Informal Settlements in Kabul, 6thACAU 2016 conference papers, DOI: 10.13164/ACAU.FA2016.9.
34. Friesen, J., Rausch, L., Pelz, P.F and Fürnkranz, J, 2018, Determining Factors for Slum Growth with Predictive Data Mining Methods, Urban Sci. 2018, 2, 81; doi:10.3390/urbansci2030081.
35. Gakuu, C. 2016. FACTORS INFLUENCING GROWTH OF INFORMAL SETTLEMENTS: A CASE OF BANGLADESH SLUM, CHANGAMWE CONSTITUENCY, MOMBASA COUNTY, KENYA, available at: https://www.semanticscholar.org.
36. Kraas, F and Schlacke, S. 2016, Der Umzug der Menschheit: Die transformative Kraft der Städte; Wissenschaftlicher Beirat der Bundesregierung, Globale Umweltveränderungen: Berlin, Germany.
37. Mahabir, R.; Crooks, A.; Croitoru, A.; Agouris, P. 2016, The study of slums as social and physical constructs: Challenges and emerging research opportunities. Reg. Stud. Reg. Sci. 3, 399–419.
38. Melore, T.W. & Nel, V., 2020, ‘Resilience of informal settlements to climate change in the mountainous areas of Konso, Ethiopia and QwaQwa, South Africa’, Jàmbá: Journal of Disaster Risk Studies 12(1), a778. https://doi.org/10.4102/ jamba.v12i1.778.
39. Melore, T.W. & Nel, V., 2020, ‘Resilience of informal settlements to climate change in the mountainous areas of Konso, Ethiopia and QwaQwa, South Africa’, Jàmbá: Journal of Disaster Risk Studies 12(1), a778. https://doi.org/10.4102/ jamba.v12i1.778.
40. Meshkini, A., Shakeri, E and Esfaram, Y, 2015, Analyzing Effective Factors in Establishing Informal Settlements in Babol City using Pathway Analysis (PA) Model, Cumhuriyet University Faculty of Science, Science Journal (CSJ), Vol. 36, No: 3 Special Issue, pp: 4289-4303.
41. Nassar, D.M and Elsayed, H.G 2018, From Informal Settlements to sustainable communities, Alexandria Engineering Journal, 57, 2367–2376.
42. Ono, H and Kidokoro. T. 2020, Understanding the development patterns of informal settlements in Nairobi, Japan Architectural Review, 3(3): 384–393.
43. Pigawati, B., Yuliastuti, N and Mardiansjah, F.H, 2018, The Settlements Growth in Mijen District, Suburb of Semarang, IOP Conf. Ser.: Earth Environ. Sci. 123 012034, pp: 1-12.
44. Purwar, D., Sliuzas, R and Flacke, J, 2020, Assessment of cascading effects of typhoons on water and sanitation services: A case study of informal settlements in Malabon, Philippines, International Journal of Disaster Risk Reduction, 51, 101755, pp: 1-13. http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/.
45. Satterthwaite, D., Archer, D., Colenbrander, S., Dodman, D., Hardoy, J., Mitlin, D and Patel, S, 2020, Building Resilience to Climate Change in Informal Settlements, One Earth Review, One Earth 2, February 21, pp: 143-156. http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/.
46. Sharma, A., Tiwari, G and Rao, K.R, 2020, Identifying mixed use indicators for including informal settlements as a distinct land use: Case study of Delhi, Transportation Research Procedia, 48: 1918–1930.
47. Taubenböck, H and Kraff, N.J. 2015, Das globale Gesicht urbaner Armut? Siedlungsstrukturen in slums. In Globale Urbanisierung; Springer: Berlin, Germany, pp. 107–119.
48. United Nations, 2016. Urbanization and Development: Emerging Futures; World Cities Report; United Nations Publication: New York, NY, USA.
49. Veisi, F. 2015. Analysis causes of the incidence and compare social, economic, physical characteristics of informal settlements, case study: city of Marivan in Kurdistan province. International Letters of Social and Humanistic Sciences, 63, 233-242.
50. Zhang, L, 2011, The political economy of informal settlements in post-socialist China: The case of chengzhongcun (s), journal homepage: www.elsevier.com/locate/geoforum. pp 1-11.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
