دوره 2، شماره 1 - ( بهار 1400 )
جلد 2 شماره 1 صفحات 57-39 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jalaliyan H, Nasiri Zare S. Place-Spatial Pattern of Livability in Rural Settlements of Mountainous Areas (Case study: Chorzeq Rural district of Tarom County). JGSMA 2021; 2 (1) :39-57
URL: http://gsma.lu.ac.ir/article-1-113-fa.html
URL: http://gsma.lu.ac.ir/article-1-113-fa.html
جلالیان حمید، نصیری زارع سعید. الگوی مکانی- فضایی زیست‌پذیری در نواحی روستایی کوهستانی (مورد مطالعه: دهستان چورزق شهرستان طارم). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی. 1400; 2 (1) :39-57
1- دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. ، hamidjalalian@khu.ac.ir
2- دانشجوی دکتری گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
2- دانشجوی دکتری گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
چکیده: (4844 مشاهده)
الگوی مکانی سکونتگاه‌های روستایی مناطق کوهستانی در مقایسه با دیگر مناطق جغرافیایی، محدود و ناپایدار است. با توجه به الگوهای ناپایدار زندگی در این مناطق، شناخت واقعیت‌های زیستی آنها می‌تواند نقش مهمی در بازساخت آینده فضاهای زیست‌پذیر داشته باشد. پژوهش حاضر، با توجه به ادبیات محدود در این زمینه، به تحلیل الگوی مکانی- فضایی زیست‌پذیری در ناحیه روستایی کوهستانی دهستان چورزق در شهرستان طارم استان زنجان پرداخته است. چارچوب نظری پژوهش مبتنی بر الگوی چهار بُعدی از زیست‌پذیری و توسعه مکان‌های پایدار است. جامعه مورد مطالعه (سطح تحلیل) شامل سکونتگاه‌های کوهستانی دهستان چورزق (23 نقطه روستایی) بوده است و حجم نمونه (خانوارها) با توجه به فرمول کوکران 131 نمونه به دست آمد که توزیع آن در میان روستاها براساس انتساب متناسب با تعداد خانوارها در هر روستا بود و نمونهگیری نیز با روش تصادفی ساده انجام شد. اطلاعات و داده‌های لازم به دو روش کتابخانه‌ای و میدانی (با ابزار پرسشنامه) گردآوری شد. تحلیل آماری داده‌های پرسشنامه با آزمون T تک نمونه‌ای انجام گرفت؛ سپس به منظور تعیین الگوی مکانی- فضایی زیست‌پذیری در سکونتگاه‌های روستایی، امتیاز زیست‌پذیری مناطق در مدل ویکور به دست آمد و با مدل فضایی لکه‌های داغ تحلیل گردید. نمودارها و نقشه‌های مورد نیاز در محیط نرم‌افزاری GIS ترسیم گردید. با توجه به نتایج پژوهش، شاخص‌های زیست‌پذیری در تمامی ابعاد از نظر جامعه محلی پذیرفته هستند و مناطق مورد مطالعه از نظر زیست‌پذیری محیطی در شرایط مطلوبی قرار دارند. به لحاظ زیست‌پذیری و الگوی فضایی آن تنها مناطق شرقی منطقه مورد مطالعه از یک الگوی منظم خوشه‌ای برخوردار است. همچنین، میان عوامل مکانی و شاخص‌های زیست‌پذیری رابطه معنی‌داری وجود دارد که در این میان، عوامل مکانیِ ارتفاع و شیب، نقش بیشتری داشته‌است.
فهرست منابع
1. اکبری مهر، رحیم. 1397. "بررسی وضعیت شاخص‌های زیست‌پذیری در دهستان لوداب شهرستان بویراحمد"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
2. جمعه‌پور، محمود؛ طهماسبی تهرانی، شهرزاد. 1392. "تبیین میزان زیست‌پذیری و کیفیت زندگی در روستاهای پیرامون شهری (مطالعه موردی بخش مرکزی شهرستان شهریار)"، برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، دوره 1، شماره 3، صص 60- 49.
3. جمعه‌پور، محمود؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ حاجی حسینی، سمیرا؛ سلامی بیرامی، ابوذر. 1397. "تبیین اثرات عوامل محیطی بر زیست‌پذیری نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بوئین زهرا)"، پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال 7، شماره 1، صص 56- 39.
4. خراسانی، محمد امین؛ رضوانی، محمدرضا؛ مولایی قلیچی، محمد. 1394. "تحلیل تأثیر متغیرهای فردی بر ادراک از زیست‌پذیری در روستاهای پیرامون شهر مطالعه موردی شهرستان ورامین"، جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال 13، شماره 2، صص 181- 159.
5. خراسانی، محمد امین. 1391. "تبیین زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی (مطالعه موردی شهرستان ورامین)"، رساله دکتری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
6. خراسانی، محمد امین؛ رضوانی، محمدرضا. 1392. "تحلیل ارتباط زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری با برخورداری خدماتی (مطالعه موردی: شهرستان ورامین)"، برنامه‌ریزی فضایی(جغرافیا)، دوره 3، شماره 3، صص 16- 1.
7. روستایی، الناز. 1394. "ارزیابی و تحلیل زیست‌پذیری روستاهای ناحیه سیستان (مطالعه موردی: دهستان بزی، شهرستان نیمروز)"، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
8. سجاسی قیداری، حمدالله؛ صادقلو، طاهره؛ محمودی، حمیده. 1398. رتبه‌ندی روستاها براساس شاخص‌های زیست‌پذیری(مطالعۀ موردی: دهستان نظام آباد شهرستان آزادشهر)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 51، شماره 1، صص 144- 129.
9. صادقلو، طاهر؛ سجاسی قیداری، حمدالله. 1393. "بررسی رابطه زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی بر تاب‌آوری روستائیان در برابر مخاطرات طبیعی نواحی روستایی دهستان مراوه‌تپه و پالیزان"، مدیریت بحران، شماره 6، صص 44- 37.
10. علویزاده، سید امیر محمد؛ کیومرث، سمانه؛ ابراهیمی، الهام؛ علیپور، مرضیه. 1398. "تحلیل زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی(مطالعه موردی: روستاهای شهرستان کاشمر)"، پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال 8، شماره 2، صص 112- 97.
11. علویزاده، سید امیر محمد؛ کیومرث، سمانه؛ ابراهیمی، الهام؛ علیپور، مرضیه. 1398. "تحلیل زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان کاشمر)"، پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال 8، شماره 2، صص 114- 97.
12. علینقی‌پور، مریم؛ پور رمضان، عیسی؛ مولایی هشجین، نصرالله. 1400. "تبیین زیست‌پذیری محیطی سکونتگاه‌های روستایی پیرامون کلان شهر رشت"، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 53، شماره 1، صص 22- 1.
13. عیسی‌لو، علی اصغر؛ بیات، مصطفی؛ عبدالعلی، بهرامی. 1393. "انگاره‌های زیست‌پذیری، رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم- بخش کهک)"، مسکن و محیط روستا، دوره 33، شماره 146، صص 120- 107.
14. مرکز آمار ایران، 1395. "سرشماری عمومی نفوس و مسکن"، استان زنجان، شهرستان طارم.
15. AIA, T. A. 2005. Livability: What makes a Community Livable. Washington, DC: The American Institute of Architects.
16. Appleyard, B., Ferrell, C.E., Carroll, M.A. and Taecker, M., 2014. Toward livability ethics: A framework to guide planning, design, and engineering decisions. Transportation Research Record, 2403(1), pp. 62- 71.
17. Argent, N., Tonts, M., Jones, R. and Holmes, J.H. 2009. Rural amenity and rural change in temperate Australia: implications for development and sustainability. Revija za geografijo. Vol. 4, No.2, pp. 15- 28.
18. Aulia, D.N. 2016. A framework for exploring livable community in residential environment Case study: public housing in Medan, Indonesia. Procedia-social and behavioral sciences. Vol. 234, pp. 336- 343.
19. Balsas, C. J. 2004. Measuring the livability of an urban centre: an exploratory study of key performance indicators. Planning, Practice & Research. Vol. 19, No. 1, pp. 101- 110.
20. Barca, F., McCann, P. and Rodríguez‐Pose, A. 2012. The case for regional development intervention: place‐based versus place neutral approaches. Journal of regional science. Vol. 52, No. 1, pp. 134- 152.
21. Bentley, G. and Pugalis, L. 2014. Shifting paradigms: People-centred models, active regional development, space-blind policies and place-based approaches. Local Economy. Vol. 29. No. 4- 5, pp. 283- 294.
22. Bi, A.P. 2014. Research progresses of rural regional-system degradation. Chin. Agric. Sci. Bull. Vol. 30, pp. 112- 116.
23. Bloom, D.E., Craig, P.H. and Malaney, P.N. 2001. The quality of life in rural Asia. Asian Development Bank.
24. Bristow, G. 2010. Resilient regions: re-‘place'ing regional competitiveness. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society. Vol. 3, No. 1, pp. 153- 167.
25. Celata, F. and Coletti, R. 2014. Place-based strategies or territorial cooperation? Regional development in transnational perspective in Italy. Local Economy. Vol. 29, No. 4- 5, pp. 394- 411.
26. Clark, A.E., Westergård-Nielsen, N. and Kristensen, N. 2009. Economic satisfaction and income rank in small neighbourhoods. Journal of the European Economic Association. Vol. 7, No. 2- 3, pp .519- 527.
27. Faiz, A., Faiz, A., Wang, W. and Bennett, C. 2012. Sustainable rural roads for livelihoods and livability. Procedia-Social and Behavioral Sciences. Vol. 53, pp. 1- 8.
28. Faiz, A.F., Aysha. W., Wei‚ B.Ch. 2012. Sustainable rural roads for livelihoods and livability. Journal Procedia-Social and Behavioral Sciences, No 53, pp. 1- 8.
29. Ghasemi, K., Hamzenejad, M. and Meshkini, A. 2018. The spatial analysis of the livability of 22 districts of Tehran Metropolis using multi-criteria decision making approaches. Sustainable cities and society. Vol. 38, pp. 382- 404.
30. Gill, T. 2011. Children and nature: A quasi-systematic review of the empirical evidence. LSDC.
31. Godavarthy, R. and Mattson, J. 2016. Exploring Transit’s Contribution to Livability in Rural Communities: Case Study of Valley City, ND, and Dickinson, ND (No. SURLC 16-004). Upper Great Plains Transportation Institute.
32. Godavarthy, R. and Mattson, J. 2018. Exploring transit’s contribution to livability in rural communities: case studies of the North Dakota cities of valley city and Dickinson. Journal of Public Transportation. Vol. 21, No. 2, pp. 4.
33. Gough, M.Z. 2015. Reconciling livability and sustainability: Conceptual and practical implications for planning. Journal of Planning Education and Research. Vol. 35, No. 2, pp. 145- 160.
34. Guinjoan, E., Badia, A. and Tulla, A.F. 2016. The new paradigm of rural development: theoretical considerations and reconceptualization using the ‘Rural Web. Boletín de la Asociación de Geógrafos Españoles. Vol. 71, pp. 495- 500.
35. Henderson-Wilson, C. 2010. Sustainable High-Rise Developments. Environment, health, and sustainable development. Vol. 1, p. 59.
36. Honey-Ray, L. and Enns, C. 2009. Child and youth friendly Abbotsford: Community strategy. Abbotsford: City of Abbotsford and :union: of British Columbia Municipalities.
37. Horlings, L.G., Roep, D. and Wellbrock, W. 2018. The role of leadership in place-based development and building institutional arrangements. Local economy. Vol. 33, No. 3, pp. 245- 268.
38. Iyanda, S.A., Ismail, O., Fabunmi, F.O. 2018. Evaluating Neighborhoods Livability in Nigeria: A Structural Equation Modelling (SEM) Approach. International Journal of Built Environment and Sustainability, Vol 5‚ No 1, pp. 47- 55.
39. Jacobs, A. and Appleyard, D. 1987. Toward an urban design manifesto. Journal of the American planning association. 53(1), pp. 112- 120.
40. Juan, P., Daochi, Q., & Juan, Y. 2011. Investigation of Livability of Rural Residential Areas Based on Households' Willingness-A Case Study of Bajiao Village. Guilin Town, Tongnan Country, Chongqing City [J]. Chinese Agricultural Science Bulletin. 23.
41. Khorasani, M. and Zarghamfard, M. 2018. Analyzing the impacts of spatial factors on livability of peri-urban villages. Social Indicators Research. Vol. 136, No. 2, pp. 693- 717.
42. Leby, J.L. and Hashim, A.H. 2010. Liveability dimensions and attributes: Their relative importance in the eyes of neighbourhood residents. Journal of construction in developing countries. Vol. 15, No. 1, pp. 67- 91.
43. Linck Bassani, M. and Vaz Ferreira, L. 2017. The energy access in rural or isolated areas in Brazil: a viability review. Sustainable development and energy matrix in latin america: the universal clean energy accessibility. Belo Horizonte: Cedin/KAS, pp. 353- 379.
44. Majeed, M.T. 2018. Quality of life and globalization: Evidence from Islamic countries. Applied Research in Quality of Life. Vol. 13, No. 3, pp. 709- 725.
45. Miller, H.J., Witlox, F. and Tribby, C.P. 2013. Developing context-sensitive livability indicators for transportation planning: a measurement framework. Journal of Transport Geography. Vol. 26, pp. 51- 64.
46. Perogordo, J D. 2010. The Silesia Megapolis: A study of the vision, plans and possibilities. LAP LAMBERT Academic Publishing, London, 108 p.
47. Pierson, J., Cavanaugh, H. and Pierson, M. 2010. Arts and livability: The road to better metrics. A Report from the June. Vol. 7, p. 2010.
48. Pugalis, L. and Gray, N. 2016. New regional development paradigms: An exposition of place-based modalities. Australasian Journal of Regional Studies, The. Vol. 22, No. 1, pp. 181- 203.
49. Rivza, B. and Kruzmetra, M. 2017. Through economic growth to the viability of rural space. Entrepreneurship and sustainability issues, 5(2), pp. 283- 296.
50. Ruth, M. and Franklin, R.S. 2014. Livability for all? Conceptual limits and practical implications. Applied Geography. Vol. 49, pp. 18- 23.
51. Ubels, H., Bock, B. and Haartsen, T. 2020. Non‐engagement of Mid‐aged and Elderly Residents in Rural Civic Livability Initiatives. Rural sociology. Vol. 85, No. 3, pp. 730- 756.
52. Unit, E.I. 2011. Liveability ranking report. London: Economist Intelligence Unit.
53. Van Kien, N. 2011. Social capital, livelihood diversification and household resilience to annual flood events in the vietnamese mekong river delta. Economic and environment program for southwest Asia.
54. VanZerr, M. and Seskin, S. 2011. Recommendations Memo# 2 Livability and quality of life indicators. CH2M Hill, Portland.
55. Varga, A. 2017. Place-based, spatially blind, or both? Challenges in estimating the impacts of modern development policies: the case of the GMR policy impact modeling approach. International Regional Science Review. Vol. 40, No. 1, pp. 12- 37.
56. Vasta, A., Figueiredo, E., Valente, S., Vihinen, H. and Nieto-Romero, M. 2019. Place-based policies for sustainability and rural development: the case of a Portuguese village “Spun” in traditional linen. Social Sciences. Vol. 8, No. 10, p. 289.
57. Wang, X. 2010. The research on the evaluation index system of livable rural areas in China—by the case of rural areas in Henan Province. Agriculture and Agricultural Science Procedia. Vol. 1, pp. 456- 461.
58. Zanella, A., Camanho, A.S. and Dias, T.G. 2015. The assessment of cities’ livability integrating human wellbeing and environmental impact. Annals of Operations Research. Vol. 226, No. 1, pp. 695- 726.
59. Zhang, Y., Li, Q., Wang, H., Du, X. and Huang, H. 2019. Community scale livability evaluation integrating remote sensing, surface observation and geospatial big data. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation. Vol. 80, pp. 173- 186.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
